Serbest çalışma ile beraber, serbest (freelance) çalışanların yarattığı ekonomi modeli olan gig ekonomi ortaya çıktı. Bu makalemizde; “Gig ekonomisi nedir, vergi kaydı ile freelancer olunur mu, freelance çalışanlar isteğe bağlı sigorta yaptırabilir mi, freelance çalışanların yasal sorumlulukları nelerdir?” gibi konu başlıklarına değineceğiz.

 

Gig Ekonomisi Nedir?

Müzik sektöründen gelen ve “kısa süreli iş” anlamındaki Gig terimi, kendi kendinin patronu olan yani tek bir firma ile süresiz kontratlar yaparak çalışmak yerine farklı projelerde kısa süreli görevler alan freelance çalışanların yarattığı bir ekonomi modeli olarak karşımıza çıkıyor ve hızla büyüyor. Teknolojinin ilerlemesi ve her yerden çalışabilme imkanının doğması ile birlikte, dünya bu modele doğru kayıyor. Aslında çok eskilere dayanan bu iş modeli dijitalleşme nedeniyle günümüzde, çok farklı alanlarda iş fırsatları sunuyor. Freelance çalışma her ne kadar kişinin serbest olarak herhangi bir işi yapması olsa da şimdilerde bu model daha çok internet üzerinden yapılan işlerle bütünleşti ve internetten yapılan işlerin yelpazesi de her geçen gün genişliyor.  Yazılım, grafik tasarım, yazı, çeviri gibi alanlara ilave olarak evde yapılan yiyeceklerin satışından tutun, el işi satışlarına kadar aklınıza gelebilecek hemen her iş artık internet aracılığıyla yapılıyor, böylece gig ekonomisi ortaya çıkmış oluyor.

 

Freelance Çalışanlar Vergi Verir mi? - Vergi Kaydı ile Freelancer Olunur mu?

Her ne kadar bağımsız çalışmanın, vergisiz çalışmak anlamına geldiği ve kayıt dışı kazanç olduğu düşünülse de, vergi kaydı ile freelancer olmak ve kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmek mümkün. Üstelik yıllık belli limitlerin altındaki kazançlarda vergi muafı olarak da çalışılabiliyor.

 

Freelance Çalışanlar Sigortalı Olabilir mi?

Freelance çalışanlar için sigorta söz konusu olduğunda 2 yöntem mevcut:

• 5510 Sayılı Kanunun 4/b Maddesi Uyarınca Sigortalı Olmak

Kendi adlarına şirketleri olup vergi mükellefi olan bağımsız çalışanlar, eski adıyla Bağ-Kur’lu olarak sigortalı olabilirler. Kendi belirledikleri bir kazanç üzerinden her ay sigorta primi ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanabilir ve emekli olabilirler.

 

• İsteğe Bağlı Sigortalı Olmak

Bağımsız çalışan kişi; gerçek veya basit usulde vergi mükellefi veya şirket ortağı değilse, esnaf / sanatkâr siciline kayıtlı değilse yani zorunlu olarak 4/b’li olması gereken kişilerden değilse isteğe bağlı sigortalı olabilir. Bağımsız çalışan bu durumda da, esas kazanç üzerinden kendi belirlediği sigorta primini ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanabilir, emekli olduğunda emekli aylığına hak kazanabilir.

 

Gig ekonomisinde hizmet görülürken, her iki tarafı koruyan genel sigortalar da yaptırılabilir. Gig platformları da hizmet sağlayanlar açısından sigortayı zorunlu hale getirebilir. (Ev temizliği yapan serbest çalışanlar için SGK’dan kolayca halledilebilen sigorta uygulanmasına başlanmıştır.)